ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 12، اسفند 1399 ، شماره پی در پی 58

بررسی راههای پرورش معانی در مثنوی معنوی

صفحه (163 - 182)
قاسم مهرآور گیگلو ، خدابخش اسداللهی (نویسنده مسئول)، فاطمه مدرسی
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : مرداد 1399

چکیده

برای بیان مطالب و مقاصد، تنها داشتن نظر و ایده کافی نیست؛ بلکه برای پرورش معانی و مطالب، باید به دنبال راه و شیوۀ بیان آن نظر و ایده بود. برای پروردن مطالب و مقاصد، راهها و الگوهایی هست که نویسنده مطابق مقتضیات و ذوق خود، یک یا چند از آن راهها را برای پرورش معانی برمیگزیند. مولوی نیز در مثنوی برای پروردن مطالب و معانی، طرح، تشریح و اقناع مخاطب از این راهها استفاده کرده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی این موضوع را در مثنوی بررسی کرده است و به دنبال این است تا به این پرسش پاسخ دهد که مولوی در مثنوی از چه راههایی برای پرورش مطالب استفاده کرده و نحوه استفاده وی چگونه است؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که مولوی در مثنوی از راههای مختلفی برای پرورش مطالب و ایده های مورد نظر خویش بهره برده است از جمله: تعریف، توصیف، استدلال، بررسی علل و نتایج، مقایسه، تقسیم بندی و مناظره.

کلمات کلیدی
پرورش معانی , شیوه بیان , مولوی , مثنوی

• قرآن کریم.
• آشنایی با علم منطق، شیروانی، علی، (1377)، ، قم: دارالعلم.
• انواع ادبی، شمیسا، سیروس، (1387)، تهران: قطره.
• بحر در کوزه، زرین کوب، عبدالحسین ، (1386) تهران: علمی.
• بر سمند سخن، وزین پور، نادر، (1378)، تهران: فروغی.
• بررسی تعریفهای سعدی در گلستان و بوستان، اسداللهی، خدابخش،(1397)، فصلنامۀ بهار ادب، شماره 40، صص23-41.
• تنوع و تحرّک و عوامل آنها در حکایت جدال سعدی با مدعی در گلستان، اسداللهی، خدابخش،(1390)، فصلنامۀ بهار ادب، شماره 11، صص 1-20.
• در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی، پورنامداریان، تقی،(1380)، تهران: سخن.
• در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی، پورنامداریان، تقی،( (1388)، ویرایش جدید با تصحیح و اضافات، چاپ سوم، تهران: سخن.
• سرّ نی، زرین کوب، عبدالحسین،( 1364)، تهران: علمی.
• شرح جامع مثنوی معنوی، زمانی، کریم، (1386)، ، دوره شش جلدی، تهران: اطلاعات.
• شرح مثنوی شریف، فروزانفر، بدیع الزمان،(1361)، ج1 و 2، تهران: زوّار.
• فرزاد، عبدالحسین،(1388)، درباره نقد ادبی، تهران: قطره.
• فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، سجادی، جعفر، (1375)، تهران: امیرکبیر.
• کمّ و کیف قیاس در مثنوی، تقوی، محمد،(1388)، فصلنامۀ علمی و پژوهشی کاوش-نامۀ زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه یزد، شمارۀ 19، صص 207-240.
• گلستان، منشأ تنوّع و تحرّک، اسداللهی، خدابخش، علی محمدی، زینب،(1391)، چاپ اول، اردبیل: یاوریان.
• گنجینه معرفت مجموعه مقالات منطقی و فلسفی، جمعی از نویسندگان،(1388)، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
• مثنوی معنوی، مولانا، جلال الدین محمد، (1369)، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: ثالث.
• معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات، فضیلت، محمود، (1385)، ، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
• منطق 2، منتظری مقدم، محمد، (1391)، قم: مرکز.
• منطق کاربردی، خندان، علی اصغر،(1379)، تهران: سمت.
• منطق، مظفّر، م.، (1378)، ترجمه و اضافات علی شیروانی، قم: دارالعلم.
• نردبان شکسته، شرح توصیفی و تحلیلی دفتر اوّل و دوّم مثنوی، زرین کوب، عبدالحسین، (1384)، چاپ دوّم، تهران: سخن.
• نگارش و ویرایش، سمیعی گیلانی، احمد، (1383)، تهران: سمت.